Motywacja jest wewnętrznym stanem, który skłania ludzi do działania i sprawia, że osiąganie postawionego celu staje się łatwiejsze. Motywacja zwiększa tempo pracy i chęci do działania oraz pozwana na wytrwanie w postanowieniach.
„Motywację najogólniej można określić jako intencję zrobienia czegoś, by coś osiągnąć” (Pietroń-Pyszczek, 2015, s. 9).
Motywacja jest formą aktywności, która przyczynia się do powstawania danych motywów, zachowań do konkretnego sposobu działania. Motywacja, z jednej strony, jest wytyczną do działania, podtrzymywania i wskazywania pewnych form zachowań (Gasiul, 2007, s. 222-223).
Motywacją mogą kierować czynniki społeczne bądź osobiste. Te pierwsze są wyzwalane przez sytuacje o charakterze społecznym. Motywy osobiste są uwalniane przez własne i indywidualne potrzeby i są ukierunkowane na dobro własne (Gasiul, 2007 s. 227).
Motywacje, które skłaniają dorosłych pacjentów do podjęcia terapii logopedycznej są różne, między innymi:
• Chęć poprawy swojego funkcjonowania społecznego i językowego,
• Presja otoczenia (rodziny, przyjaciół, szefa),
• Przymus instytucjonalny,
• Po skierowaniu przez specjalistę lub lekarza (Tarkowski, 2003 s.788).
Z badań przeprowadzonych przez Danutę Plutę-Wojciechowską wynika, że motywacja do podjęcia terapii logopedycznej wśród osób z nieprawidłowościami dotyczącymi wymowy ma charakter różnorodny. Wśród przyczyn znalazły się takie powody jak:
• Zachęcenie pacjenta przez lekarza ortodontę (w celu zlikwidowania zaburzenia wymowy, nieprawidłowej pozycji spoczynkowej języka i zaburzeń połykania),
• Zaniepokojenie mową dziecka przez rodziców/rodzica,
• Chęć poprawienia swojej wymowy ze względu na wykonywany zawód,
• Polecenie fizjoterapeuty,
• Na prośbę logopedy,
• Chęć zostania aktorem/aktorką (w tym konieczność posiadania prawidłowej wymowy ze względu na egzamin w szkole teatralnej) (Pluta-Wojciechowska, 2019, s. 159, 210).
Należy pamiętać, że w większości przypadków to rodzic jest odpowiedzialny za powodzenie terapii logopedycznej, ponieważ do niego należy motywowanie swojego dziecka do regularnych ćwiczeń, które pozwolą na dokonywanie postępów.
Najczęstszą motywacją do zmiany i podjęcia terapii logopedycznej wśród dorosłych jest jakieś zdarzenie z otoczenia lub chęć polepszenia jakości własnego życia. Inne równie częste motywacje do zaczęcia procesu terapeutycznego to:
• Obawa o to, że dziecko, zgłaszającego się dorosłego pacjenta, będzie dorastać i kształtować się w otoczeniu z nieprawidłowym wzorcem wymowy,
• Praca, w której niezbędne jest komunikowanie się z innymi oraz reprezentowanie firmy/pracodawcy (na przykład prowadzenie szkoleń lub wygłaszanie przemów),
• Oferta nowej pracy, w której posiadanie wzorcowej wymowy jest bardzo ważne lub jest wręcz obowiązkowe,
• Potrzeba możliwości swobodnego wypowiadania się,
• Bycie w pełni zrozumianym przez otoczenie (brak przymusu ciągłego powtarzanie wypowiadanych wyrazów) (Jóźwiak, 2022, s. 5).
Przyczyny niepowodzeń terapeutycznych dotyczą każdego pacjenta z wadą wymowy, którego terapia logopedyczna nie przyniosła efektów przez przerwanie jej przed zakończeniem. Przyczyna niepowodzenia w większości jest sprawą indywidualną i u każdego wynika z innych okoliczności. Można natomiast wyróżnić kilka ogólnych i najczęstszych przyczyn, na przykład:
• Własne zaniedbania dotyczące terapii,
• Niesystematyczne ćwiczenia,
• Nieprzyjemna atmosfera panująca podczas zajęć logopedycznych (Budkowska, 2014, s. 64).
Wśród innych przyczyn, które stoją za niepowodzeniem terapii logopedycznej stoją czynniki takie jak:
•Niewystarczająca wiedza rodziców odnośnie ćwiczeń, które powinny być wykonywane z dzieckiem w domu,
• Brak umiejętności skłonienia dziecka do wykonywania prac i ćwiczeń logopedycznych w domu,
• Nieprawidłowo wykonane ćwiczenia w domu, ćwiczenia niepoprawnej głoski,
• Odbywanie zajęć w grupie,
• Zajęcia nieodbywające się wystarczająco często,
• Niepoprawne ćwiczenia stosowane przez logopedów,
• Niewłaściwe postępowanie diagnostyczne (Pluta-Wojciechowska, 2019, s. 211-212).
Wady wymowy są zjawiskiem, które może mieć wpływ na sferę biologiczną, społeczną lub psychiczno-emocjonalną. Osoby z zaburzeniami związanymi z wymową są narażone na trudności w nauce, a często długotrwałe problemy z uczeniem się powodują spadek motywacji do poprawienia nieprawidłowości. Takie problemy mogą również przyczynić się do poczucia niższej wartości, samotności, czy nawet lęków, na przykład przed mówieniem. Innym zachowaniem spowodowanym przez niepoprawną wymowę może być unikanie kontaktu z członkami społeczeństwa. Osoby te mogą być narażone na żarty i wyzwiska ze strony innych. (Żuraw, 2017, s. 112-113).
Z badań przeprowadzonych kilka lat temu przez Hannę Żuraw wynika, że występowanie wad wymowy może nieść ze sobą mnóstwo ograniczeń i trudności, takich jak:
•Brak zadowolenia z życia,
• Brak pewności siebie,
• Lęk przed wypowiadaniem się,
• Nieposiadanie bliskich przyjaciół,
• Zmniejszona otwartość na kontakty z innymi,
• Rzadsze mówienie,
• Zmniejszenie poczucia własnej wartości,
• Wycofanie społeczne (2017, s. 112-113).
Wśród innych społecznych konsekwencji występowania wad wymowy u jednostek znalazły się takie doświadczenia, jak:
• Brak zatrudnienia,
• Brak przyjaciół,
• Poczucie mniejszej wartości,
• Niemożność znalezienia partnera/partnerki,
• Ogólne ograniczenia (Żuraw, 2017, s. 125-126).
Należy pamiętać, że podjęcie działań terapeutycznych mających na celu korekcję wady wymowy jest sprawą indywidualną i nigdy nie należy piętnować osoby, która z różnych względów terapii tej nie podejmuje.
Bibliografia:
• Budkowska M., 2014/2015, Wady wymowy u osób dorosłych. Badania w grupie studentów z rotacyzmem. Biuletyn Logopedyczny Nr 1–2 (28–29).
• Gasiul H., 2007, Teorie emocji i motywacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa.
• Jóźwiak M., 2022, Rotacyzm u dorosłych. Diagnoza i terapia. „Strefa logopedy”, nr 43, s. 3-58.
• Pietroń-Pyszczek A., 2015, Motywowanie pracowników. Wskazówki dla menadżerów. Wydawnictwo Marina, Wrocław.
• Pluta-Wojciechowska D., 2019, Efektywność terapii dyslalii: logopedyczno-lingwistyczna analiza wyników badań. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Tarkowski Z., 2003, Diagnoza i terapia osób dorosłych z dysartią, w: Gałkowski T., Jastrzębowska G. (red.) Logopedia – pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, 59 Tom 2. Zaburzenia komunikacji językowej u dzieci i osób dorosłych. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 784-795.
• Żuraw H., 2017, Osoby z wadą wymowy w poglądach kandydatek do zawodu nauczyciela. Student niepełnosprawny. Szkice i rozprawy, nr 17 (10).
Polskie prawo nakłada na mnie obowiązek zawarcia poniższej informacji, co niniejszym czynię.
Ostrzeżenie:
Prezentowany materiał nie stanowi porady o charakterze medycznym, ma wyłącznie charakter informacyjny i nie może być traktowany jako specjalistyczna porada medyczna, forma diagnozy lub zalecenia w zakresie leczenia. Materiał nie może zastępować specjalistycznych badań lekarskich ani profesjonalnego doradztwa medycznego. Przed zastosowaniem jakichkolwiek procedur leczenia należy każdorazowo skonsultować się z lekarzem. Jedynie lekarz jest w stanie zapewnić bezpieczeństwo i skuteczność leczenia.
Użytkownik kierując się wyłącznie informacjami uzyskanymi za pośrednictwem materiału działa na własną odpowiedzialność.